طلوع خورشید اسلام، تحول علمی بی‌نظیری را برای مسلمانان و بلکه برای بشریت به ارمغان آورد. پیشرفت علمی شگرفی که جوامع اسلامی تجربه کردند، بدون شک مدیون آموزه‌های این دین الهی است. اسلام همچون نیروی محرکی بود که پیروان خود را در مسیر دانش و اندیشه حرکت داد؛ و نخ تسبیحی بود که به تلاش‌ها و مجاهدت‌های علمی مردم جوامع گوناگون، محور، جهت و هدف متعالی را هدیه کرد.
دکتر زرین کوب در این رابطه می‌گوید:
«شک نیست که سهم اقوام گونه‌گون که در توسعه این تمدن بذل مساعی کرده‌اند، نباید از نظر محقق دور بماند؛ اما آنچه این مایه ترقیات علمی و پیشرفت‌های مادی را برای مسلمین میسر ساخت، در حقیقت همان اسلام بود که با تشویق مسلمین به علم و ترویج نشاط حیاتی، روح معاضدت و تساهل را جانشین تعصبات دنیای باستانی کرد و در مقابل رهبانیت کلیسا که ترک و انزوا را توصیه می کرد، با توصیه مسلمین به «راه وسط» توسعه و تکامل صنعت و علم انسانی راتسهیل کرد.[۱]»
جان دیون پوریت نیز در کتاب «عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن» با برشمردن برخی از روایاتی که ارزش علم و عالم را در دین اسلام نشان می‌دهند، عنوان می‌کند: «شاید هیچ ملتی قبل از مسلمین وجود نداشته باشد که برای کسب دانش از آغاز تا انجام، بیشتر از مسلمان‌ها احترام قائل شده باشد[۲]».
____________________
[۱] عبدالحسین زرین کوب، کارنامه اسلام، ص ۲۲
[۲] عطائی اصفهانی، اعترافات ۱: خدمات اسلام به اروپا، قم: انتشارات حضرت عباس علیه‌السلام، چاپ سوم، ۱۳۸۷، ص ۹۳
